Битола, 22 декември 2025 – Подобар јавен превоз, реално вклучени младински совети, повеќе спортски содржини, како и нови програми за поддршка на младите во образованието и социјалната заштита – ова се дел од мерките што едногласно беа усвоени на 4-тата средба на Регионалната платформа за млади во Пелагонискиот регион организирана од Про Локал.

Усвоените мерки се резултат на анализи и директни предлози од младите и претставуваат чекор напред кон пофер и подостапни локални политики за сите млади, без разлика каде живеат. Што значат новите мерки за младите?

Подобар јавен превоз – ќе се работи на попристапен и пофункционален јавен превоз за младите, особено за оние од помалите и руралните општини, со линии и термини усогласени со потребите за училиште, факултет, работа и воннаставни активности.

Младински совети што имаат глас – младинските совети ќе се јакнат и вклучуваат во носењето и следењето на одлуките, за тие да не бидат само формалност, туку реален простор каде младите предлагаат и следат што се случува со нивните идеи.

Повеќе спорт и безбедни простори за младите – се предвидува подобро користење на постојната спортска инфраструктура, поддршка на младински спортски активности и создавање достапни и безбедни простори каде младите можат активно да го поминуваат слободното време.

Поддршка за учење: врсничко менторство и туторство со пензионери – посебен акцент е ставен на нови програми за врсничко менторство и туторство, во кои ќе бидат вклучени и пензионери – поранешни наставници, професори и стручни лица.

Преку овие програми, младите ќе добијат бесплатна помош за учење и туторство и поддршка за надминување на образовни и социјални потешкотии.

Истовремено, се зајакнува меѓугенерациската солидарност, а знаењето и искуството на пензионерите се користи како вреден ресурс на заедницата – особено важно за помалите и руралните средини.

На настанот се обрати и амбасадорот на Швајцарија, Н.Е Кристоф Зомер кој порача дека исклучувањето на младите носи стагнација: „Кога младите се исклучени од носењето одлуки, општествата се соочуваат со стагнација. Вклучувањето на младите е предуслов за развој и одржлива иднина.“

Мерките мора да се почувствуваат на терен – Градоначалникот на Општина Битола, Тони Коњановски, истакна дека усвоените мерки треба да донесат реална промена: „Овие мерки треба да се преточат во конкретни локални политики и буџети, за младите навистина да ја почувствуваат разликата во своите општини.“

Младите се дел од решението – Претседателката на Про Локал и Секретаријат на Регионалната платформа за млади, Емилиа Ѓероска, нагласи дека мерките се креирани од самите млади. „Ова не се мерки напишани зад затворени врати. Тие се резултат на процес во кој младите ги посочија проблемите, учествуваа во анализите и заедно со институциите креираа решенија. Младите тука не се публика – тие се дел од решението.“

Регионалната платформа за млади е воспоставена во март 2024 година и претставува заеднички механизам на деветте општини и граѓанските организации во Пелагонискиот регион. Досега се реализирани 16 младински иницијативи, а во тек се уште 9 нови, со директна вклученост на над 250 млади.

Во рамки на настанот се одржа и јавен Тематски форум, посветен на прашањето дали младите во различни општини имаат еднакви можности и што значи тоа во пракса.

Клучната порака од Форумот беше јасна – нема иднина за младите ако Законот за младинско учество и младински политики остане само формална обврска.

Презентираните првични наоди од националната проценка на Про Локал покажаа дека, иако Законот постои и е препознаен, неговата примена е многу различна – особено меѓу руралните и урбаните општини. Во многу помали средини недостигаат функционални младински совети, младински центри, службеници за млади и стабилна финансиска поддршка, што директно влијае врз можностите на младите.

Посебен акцент беше ставен на улогата на граѓанските организации како партнер на општините, особено во руралните средини, каде тие често се клучниот мост меѓу младите и институциите. Истовремено, беше потенцирано дека вклучувањето на младите во носењето одлуки не е трошок, туку инвестиција – предуслов за развој, доверба и задржување на младите во своите заедници.

Форумот заврши со заеднички став дека само преку реална примена на Законот, прилагодена на капацитетите на општините и поддржана со меѓуопштинска и регионална соработка, може да се обезбедат фер и одржливи можности за младите, без разлика каде живеат.

Активностите се реализираат во рамки на проектот „Младински политики по мерка на младите“, со поддршка од Владата на Швајцарија преку програмата Цивика мобилитас.

Тимот на Про Локал беше дел од годинашниот Национален форум – Саем на граѓански организации, посветен на темата „Соработка на Владата со граѓанското општество“, организиран од МЦМС во рамките на програмата Цивика Мобилитас. Настанот се одржа во Клубот на пратеници во Скопје и претставува значајна национална платформа за зајакнување на дијалогот, транспарентноста и партнерствата меѓу институциите и граѓанскиот сектор.

Форумот го отворија:

Христијан Мицкоски, претседател на Владата;

Н.Е. Кристоф Сомер, амбасадор на Швајцарската Конфедерација;

Александар Кржаловски, извршен директор на МЦМС.

Нашата улога на Форумот

Нашата претседателка Емилиа Ѓероска ја модерираше втората панел-сесија со заменик-министерот за социјална политика, демографија и млади Ѓоко Велковски, каде се отворија значајни теми за младинските политики, социјалните реформи и демографските предизвици. Сесијата ја нагласи нужноста за подлабока инклузија на младите и граѓанските организации во процесите на креирање политики.

Институционална соработка: Совет – Влада

Во рамките на форумот беше потенцирано значењето на соработката меѓу Владата и граѓанското општество, особено преку работата на Советот за соработка меѓу Владата и граѓанското општество, во кој Про Локал активно учествува.

На денешната седница на Советот — на која присуствуваше и Генералниот секретар на Владата — се дискутираше:

статусот на имплементацијата на Стратегијата за соработка со граѓанскиот сектор,

степенот на вклученост на граѓанските организации во креирањето јавни политики,

потребата за појасни и поефикасни механизми за учество на ГО.

Про Локал даде значаен придонес со практични примери од терен и препораки засновани на долгогодишна работа со локални заедници.

Работна група за измени на Законот за здруженија и фондации

Про Локал е директно вклучен и во реформските процеси. Нашата претседателка Емилиа Ѓероска е назначена за заменик-член во Работната група за измени на Законот за здруженија и фондации, како претставничка на Советот.

Ова претставува системска улога преку која организацијата придонесува во креирањето правни рамки што ќе создадат подобра, постабилна и поинклузивна средина за функционирање на граѓанските организации.

Дигитализација заснована на потребите на граѓаните

Во делот за дигитализација и модернизација на јавните услуги, нашиот колега Рубин Николоски го информираше министерот за јавна администрација за искуствата од проектот „Битола 2.0″ поддржан од ЕУ преку организацијата ЕПИ.

Про Локал спроведе сѐопфатен, партиципативен процес со жителите на Битола, кои јасно ја дефинираа потребата од дигитализирана културна понуда —  Дигитален Културен Календар“ како “one-stop shop“ модел што ја прикажува целата културна сцена на градот на едно место.

Во процесот беа директно вклучени сите институции и независни културни актери, создавајќи пример како дигитализацијата треба да се гради:

со слушање на граѓаните, соработка со локалните провајдери на јавни услуги и развој на модели што одговараат на реалните потреби на корисниците.

Саемски дел: презентирање на нашите иницијативи

Во изложбениот дел од Саемот ги претставивме нашите тековни активности, иновативни модели за младинско учество, локални партнерства, и успешните иницијативи во Пелагонија и пошироко. Посетителите имаа можност да се запознаат со нашите програми, со резултатите од досегашните проекти и со визијата за понатамошен развој.

Посветеност кон инклузивен и одржлив развој

Нашата организација останува длабоко посветена на:

активно учество во креирање јавни политики,

следење на институционалните процеси,

поддршка на локалните граѓански организации,

унапредување на младинските политики и младинско учество.

Присуството на Форумот и вклученоста во системските процеси е потврда за континуираниот влог на Про Локал кон инклузивен, транспарентен и одржлив општествен развој, заснован на реалните потреби на заедниците.

Во рамки на заедничката програма заснована на Меморандумот за соработка меѓу Про Локал и средните училишта во Битола, реализиравме уште една значајна активност посветена на менталното здравје на младите. Овојпат учествуваа 30 ученици од сите битолски средни училишта, заедно со психолозите од училиштата, кои активно ја поддржаа работата со младите.

Поминавме инспиративно попладне во Битола Тенис , каде под менторство на тренерот Михајло Шундовски младите ги открија основите на тенисот и почувствуваа како спортот може да биде силен партнер во справување со стресот, напнатоста и секојдневните предизвици. Спортот ја зајакнува самодовербата, носи моментални позитивни психолошки ефекти и помага во создавање здрави навики – токму она што им недостига во периоди на притисок и несигурност.

По спортските активности, продолживме во клуб ресторанот Утопија , каде психологот Марија Младеновска Димитровска ја модерираше интерактивната работилница „Емоции и младински предизвици“.

Разговорите со младите отворија исклучително важни теми: тешкотијата да се зборува за личните чувства, намалената доверба меѓу врсниците поради врсничко насилство и онлајн омраза, како и фактот дека во дигитално време директната, искрена комуникација станува сѐ поретка и посложена.

Младите истакнаа дека им е потребно повеќе безбедни простори и возрасни на кои можат да им веруваат — наставници, психолози, тренери или ментори — бидејќи да се проговори навреме е првиот чекор кон подобро ментално здравје.

Се потсетивме заедно дека поддршката, разбирањето и редовната физичка активност се клучни за справување со предизвиците. Првиот чекор понекогаш е тежок, но секое излегување на терен носи повеќе енергија, смиреност и здрав баланс.

Активноста е дел од проектот „Младински политики по мерка на младите“, поддржан од Владата на Швајцарија преку Цивика Мобилитас.

Во присуство на над 150 претставници од бизнис секторот, граѓанските организации, деветте пелагониски општини и млади од целиот регион, во високотехнолошката печатница М-Флекс во Битола беше означен почетокот на проектот „ПЕЛО – Од младинско зајакнување кон институционална сопственост“. Настанот започна со саем на 15 компании од регионот, кои пред посетителите ги претставија своите производи, услуги и програми за практикантство и вработување на млади.
Претседателката на Про Локал, Емилиа Ѓероска, истакна дека и покрај напорите на институциите, бизнис секторот и образовните структури, сѐ уште постои голем јаз меѓу реалните потреби на младите и понудените можности. Таа ја претстави заедничката визија за Регионален Youth Hub – современ простор каде младите ќе стекнуваат вештини потребни за работните места на иднината (AI, IT, зелени и циркуларни компетенции), дизајнирани според реалните потреби на пазарот и компаниите во Пелагонија. „Нашата улога е да ги обединиме сите актери и да создадеме применливи и одржливи решенија за секој млад човек, без разлика дали живеат во урбана или во мала рурална општина“, порача таа.
Амбасадорката Узлем Џанел ја истакна континуираната поддршка од Холандија во регионот од 2021 година и ја поздрави енергијата, единството и локалната посветеност да се создадат реални резултати на терен.
Државниот секретар за социјална политика, демографија и млади, Фатмир Сабриу, нагласи дека денешните млади се силни, јасни и одлучни во тоа што го посакуваат и дека институциите мора да ги слушнат и да ги преточат нивните потреби во политики што функционираат во реалноста. Заменик-министерот за економија и труд потсети дека значителен дел од Оперативниот план за вработување е наменет токму за младите – преку поддршка за претприемништво, субвенции и мерки за покренување сопствен бизнис. Претседателот на Регионалната стопанска комора, Мирко Велковски, посочи дека компаниите активно инвестираат, развиваат нови технологии и сакаат да создадат иднина во која младите ќе останат и ќе работат во својот регион.
На панел-дискусијата, учесниците ги споделија напорите што ги преземаат во своите институции – од дуално образование, преку државни мерки за младинска поддршка, до создавање нови младински центри на локално ниво. Во тој контекст, Сабриу повтори дека државната цел е секоја општина да има функционален младински центар, а ПЕЛО со отворањето на седум центри во Пелагонија претставува силен придонес кон таа визија.
Централен момент беше потпишувањето на Меморандум за соработка меѓу Про Локал, сите девет општини и Регионалната стопанска комора – Битола, како симбол на заедничка волја да се создадат подобри услови за младите и да се задржи талентот во регионот.
Проектот ПЕЛО, финансиран од Амбасадата на Кралството на Холандија и имплементиран од Про Локал во партнерство со општините и бизнис заедницата, претставува нова фаза на интегрирана регионална поддршка за младите – фаза во која сите сектори делат заедничка визија и работат на создавање силна, одржлива младинска инфраструктура и иднина во Пелагонија.

Во рамки на проектот „Од младинско зајакнување кон институционална сопственост – ПЕЛО“, се одржа воведен работен состанок, посветен на утврдување на насоките и стратешката рамка за успешно спроведување на проектните активности.

На средбата беа презентирани целите на проектот, очекуваните резултати и методологијата на имплементација, со особен фокус на зајакнување на младинското учество и поттикнување институционална одржливост на младинските иницијативи. Преку конструктивна дискусија и координација меѓу партнерите, беа поставени темелите за ефикасна реализација на проектот, кој има за цел долгорочно да ја унапреди улогата на младите во процесите на одлучување и креирање јавни политики.

На состанокот присуствуваа претставници од партнерските организации – здруженија, како и активни претставници од локалната самоуправа: Општина Кривогаштани и Општина Демир Хисар, како и од Регионалната стопанска комора на Битола. Нивното учество овозможи интегриран и сеопфатен пристап, обезбедувајќи целосна перспектива која беше клучна за дефинирање на насоките и стратешките рамки за успешна реализација на проектните активности.

Дискусијата ја потенцираше улогата на младинските организации во секоја општина, кои треба да делуваат како активни и конструктивни чинители во локалната заедница, промовирајќи иницијативи што директно одговараат на потребите на младите. Разгледани беа и стратешките елементи на техничката поддршка што Про Локал ќе ја обезбеди за развој и одржливост на механизми и сервиси за млади, во целосна усогласеност со законската рамка. Фокусот беше ставен на воспоставување координирани и интегрирани системи кои овозможуваат ефикасно функционирање, континуирано подобрување и активно учество на младите, со цел обезбедување одржливи и квалитетни услуги. За прв пат се воспоставува партнерство со претставници од бизнис секторот, овозможувајќи нивно активно и конструктивно учество во развојот и унапредувањето на механизми и сервиси насочени кон младите, при што беше истакната и значајноста на комуникацијата и соработката со граѓанскиот сектор. Воедно, се укажа на недоразбирањата што можат да произлезат во комуникацијата помеѓу работникот и работодавецот, нагласувајќи потреба од поефективни механизми за размена на информации и усогласување на очекувањата. За секоја од овие теми беа донесени конкретни заклучоци и препораки, кои ја означуваат иницијалната точка на третата, завршна фаза од проектот, со цел да се обезбеди целосна и ефективна имплементација на предвидените активности.

Овој воведен работен состанок не само што ги презентира потребите и очекувањата на младите, туку и ги поттикнува да учествуваат активно во креирање на политики и активности кои се директно релевантни за нивната заедница. Со воспоставената соработка помеѓу здруженијата, институциите и бизнисите, се отвора патот за долгорочни и одржливи резултати, кои ќе ја зајакнат улогата на младите во процесите на одлучување и ќе придонесат за развој на младински ориентирани политики и проекти.

На 3 октомври 2025 година, во клубот „Утопија“ во Битола, Про Локал ја организираше тркалезната маса на тема „Менталното здравје кај младите“, во рамки на проектот „Младински политики по мерка на младите“. Настанот беше посветен на една од најчувствителните, но и најактуелни теми во современото општество – менталното здравје на младите генерации.

На настанот учествуваа директорите на средните училишта во Битола, како и психолозите и педагозите од стручните служби, заедно со претставници на Општина Битола и тимот на Про Локал. Преку отворен и искрен дијалог беа идентификувани најчестите предизвици со кои се соочуваат младите, но и институциите кои се грижат за нивниот развој.

Психолозите истакнаа дека стигмата сè уште постои, но дека најчесто доаѓа од родителите, додека младите самите покажуваат сè поголема подготвеност да зборуваат за своето ментално здравје. Наставниците имаат потреба од системска поддршка и континуирани обуки за препознавање на рани знаци на анксиозност, депресија и емоционална исцрпеност кај учениците, додека недостигот на стручен кадар и недостатокот на континуитет при премин на учениците од основно во средно образование – кога не се пренесуваат психолошките досиеја – дополнително го отежнуваат процесот на навремена поддршка.

Во дискусијата беа опфатени и влијанието на социјалните медиуми, јавната осуда и булингот, како и генерациските разлики во вредностите и начинот на комуникација меѓу младите, родителите и наставниците. Сите овие фактори, заедно со зголемената изложеност на младите на дигитален притисок, создаваат комплексна слика која бара долгорочен и заеднички пристап.

Учесниците се согласија дека менталното здравје мора да стане приоритет во младинските и образовните политики, а не тема за повремена дискусија. Со брзите промени во начинот на живот и постојаната онлајн поврзаност, младите се соочуваат со притисоци кои бараат повеќе разбирање, превенција и поддршка од сите страни – училиштата, семејствата и заедницата.

Настанот заврши со потпишување Меморандум за соработка меѓу училиштата, Про Локал и Општина Битола – симбол на заедничка определба да се работи посветено и координирано во насока на создавање безбедна, инклузивна и поддржувачка средина за младите.

„Оваа средба не е крај, туку почеток на едно системско движење кое ја отвора темата за менталното здравје гласно и без предрасуди. Заедно со училиштата, институциите и самите млади, ќе продолжиме да градиме заедница која се грижи, слуша и реагира,“ – истакнува Про Локал.

Про Локал ќе продолжи со активности насочени кон унапредување на младинското учество, градење капацитети на образовните институции и отворање можности за младите да го развиваат својот потенцијал во здраво, безбедно и поттикнувачко опкружување.

Проектот е поддржан од програмата Civica Mobilitas, финансиран од Швајцарската агенција за развој и соработка (SDC), а имплементирана од НИРАС во конзорциум со Македонски центар за меѓународна соработка (МЦМС).

Битола уште еднаш покажа дека младите можат да бидат двигатели на промени! Во рамки на проектот „Младински политики по мерка на младите“ Про Локал ја одржа втората секторска работилница на тема јавен превоз и младите.

На средбата учествуваа 14 претставници – млади, претставници на Општина Битола, граѓански организации и Јавното меѓуопштинско претпријатие „Пела Линк“. Дискусијата беше динамична, отворена и полна со идеи – уште една потврда дека кога сите засегнати страни седнат на иста маса, решенијата стануваат возможни.

Како резултат беа усвоени две конкретни мерки кои наскоро ќе бидат предложени на пленарната седница на Регионалната платформа за млади:

• Пилот викенд линија за млади (Новаци – Могила – Битола)
• Кампања за добро однесување и сообраќајна култура во јавниот превоз

Она што ја прави оваа работилница посебна е фактот што мерките се предлог на младите  – тие се резултат на широк консултативен процес, истражувања и анкети со млади од целиот регион, потврдени дека се релевантни преку фокус групи со сите пелагониски општини како и преку средби со институции и превозници но и анализа на добри европски практики. Детален приказ на процесот и наодите е презентиран во Секторската анализа за јавен превоз за младите во Пелагонија, изработена од проф. д-р Даниела Колтовска Нечоска.

Со ова, младите не само што ги споделуваат своите потреби, туку активно учествуваат во креирање на конкретни решенија. Ова е вистински пример дека преку заеднички труд можеме да изградиме посигурен, поодржлив и младински ориентиран јавен превоз, кој ќе придонесе за подобар квалитет на живот за сите.

Проектот е поддржан од програмата Civica Mobilitas, финансирана од Швајцарската агенција за развој и соработка (SDC), а имплементирана од НИРАС во конзорциум со Македонскиот центар за меѓународна соработка (МЦМС).

На 11 август 2025 година, Битола стана центар на инспиративна младинска еколошка приказна. Повеќе од 30 млади луѓе од 9 општини (ЕЛС) и 9 граѓански организации (ГО), здружени преку Регионалната Платформа за Млади, го поминаа денот во акција што ја спојува грижата за животната средина со креативноста и тимската работа.

Еко лов на богатство

Денот започна во Младинскиот Центар Битола, каде што младите беа поделени во три мешани тима и добија мапи, мисии и алат за чистење. Во текот на утрото, тимовите посетија три локации во градот – Тумбе кафе, Кај авионите и Градскиот парк – каде собираа отпад и ги исполнуваа предизвиците од еко-играта „Лов на еко богатство“.
Мисиите опфатија сортирање отпад по боја, снимање креативни TikTok и Instagram видеа, правење „пред и потоа“ фотографии, еко-поезија и квизови за животната средина.

Апциклирачка работилница – од идеја до нов производ

Собраниот отпад не заврши во контејнер – туку доби нов живот! Во апциклирачката работилница, со помош на ментори и DIY техники, младите создадоа уникатни предмети со сосема нова функција:

• од пластични шишиња направија каси за парички,
• од стари тегли – креативни светилки,
• од отпадни садови – украсни саксии и уште многу други креации.

Преку процесот, учесниците на дело ја научија суштината на апциклирањето – повторна, креативна употреба на веќе користени материјали за да се создадат корисни и уметнички предмети наместо тие да станат отпад.

Едукација и инспирација

Дел од агендата беше и гостинската презентација на Марија-Магдалена Петковска од ГО „Слој по Слој“, која зборуваше за second-hand културата и новите трендови во одржливата потрошувачка.

Во попладневните часови, тимовите ги едитираа своите видеа, спојувајќи снимки од теренот и работилницата, со цел да создадат инспиративни содржини за социјалните мрежи. На крајот, следуваше јавна изложба и презентација на изработените предмети, доделување благодарници и неформална дискусија.

Од идеја во пракса – сите заедно за Пелагонија

Оваа активност е дел од проектот „Младински политики по мерка на младите“, поддржан од Владата на Швајцарија преку програмата Цивика Мобилитас. Таа е една од мерките на Регионалната Платформа за Млади, која – од идеја до реализација – ги обедини сите 9 ГО и 9 ЕЛС во заедничка мисија: да се подигне свеста за важноста на рециклирањето, апциклирањето и одговорното управување со отпадот во Пелагонија.

Со креативност, ентузијазам и тимска работа, младите покажаа дека малите локални акции можат да имаат голем регионален ефект – и дека иднината е во рацете на генерации кои ја сакаат и ја штитат својата средина.